امکان سنجی به معنای تعیین قابلیت اجرایی یک ایده است. برای مثال، امکان سنجی اطمینان از این است که یک پروژه از نظر قانونی و فنی امکان پذیر است و همچنین از نظر اقتصادی قابل توجیه می‌باشد یا خیر. این مهم به ما می‌گوید که آیا یک پروژه ارزش سرمایه گذاری دارد یا خیر!
در برخی موارد، یک پروژه ممکن است انجام پذیر نباشد. دلایل زیادی می‌توانند برای این موضوع وجود داشته باشند، از جمله نیاز به منابع بسیار زیاد که نه تنها آن منابع را از انجام وظایف دیگر باز می‌دارد بلکه ممکن است هزینه بیشتری نسبت به کسب درآمد یک سازمان با انجام پروژه‌ای که سودآور نیست، داشته باشد. به طور کلی، چندین نوع امکان سنجی باید انجام شود تا اجرایی بودن یک پروژه را تضمین کند.
اهمیت یک مطالعه امکان سنجی براساس تمایل مدیران پروژه برای ایجاد امکان سنجی قبل از اختصاص منابع، زمان یا بودجه است. امکان سنجی ممکن است ایده‌های جدیدی را کشف کند که در نهایت باعث تغییر در دامنه پروژه می‌شود. انجام یک مطالعه امکان سنجی همیشه برای پروژه مفید است زیرا به مدیران، کارفرمایان و سایر ذی‌نفعان تصویر واضحی از پروژه ارائه می‌دهد.
در زیر برخی از مزایای امکان سنجی آورده شده است:
- تمرکز تیم‌های پروژه را بهبود می‌بخشد.
- فرصت‌های جدید را شناسایی می‌کند.
- اطلاعات ارزشمندی را برای تصمیم گیری فراهم می‌کند.
- شک و شبه را کاهش می‌دهد.
- دلیل معتبری را برای انجام پروژه ارائه می‌دهد.
- با ارزیابی چندین پارامتر، میزان موفقیت را افزایش می‌دهد.
- به تصمیم گیری در مورد پروژه کمک می‌کند.
- دلایل عدم ادامه پروژه را مشخص می‌کند.
جدا از رویکردهای مطالعه امکان سنجی ذکر شده در بالا، برخی از پروژه‌ها نیز نیازمند تحلیل محدودیت‌های دیگری به شرح زیر هستند:
- محدودیت‌های داخلی پروژه: فنی، فناوری، بودجه، منابع و سایر موارد
- محدودیت‌های داخلی سازمان: مالی، بازاریابی، صادرات و سایر موارد
- محدودیت‌های خارجی: لجستیک، محیط زیست، قوانین‌ومقررات و سایر موارد
محتویات یک مطالعه امکان سنجی
امکان سنجی باید شامل بخش‌های زیر باشد:
- خلاصه اجرایی
- توضیحات پروژه
- ملاحظات فناوری
- تحلیل بازار مسکن
- شناسایی بازارهای خاص
- استراتژی بازاریابی
- ساختار سازمانی
- برنامه‌های اجرایی
- پیش بینی‌های مالی
شرکت‌ها باید مراقب باشند که کورکورانه از الگوهای امکان سنجی پیروی نکنند. یک مطالعه امکان سنجی که به خوبی طراحی شده باشد، مطالعه‌ای است که بر اهداف پروژه که همان کسب سود است، متمرکز باشد.
هدف از انجام امکان سنجی
انجام امکان سنجی یک روش تجاری خوب است. اگر کسب‌وکارهای موفق را بررسی کنید، متوجه می‌شوید که بدون بررسی کامل همه مسائل و ارزیابی احتمالی، وارد یک سرمایه گذاری تجاری جدیدی نشده‌اند.
در زیر دلایل انجام مطالعه امکان سنجی آورده شده‌اند:
- به پروژه تمرکز می‌کند و گزینه‌های جایگزین را ترسیم می‌کند.
- فرصت‌های جدید را از طریق فرآیند تحقیق شناسایی می‌کند.
- احتمال موفقیت را در مراحل اولیه مشخص می‌کند.
- اطلاعات با کیفیت را برای تصمیم گیری فراهم می‌کند.
- سرمایه گذاری تجاری را به طور کامل بررسی می‌کند.
- به تامین منابع مالی از موسسات وام دهی و سایر منابع پولی کمک می‌کند.
- به جذب سرمایه گذاری کمک می‌کند.
انواع امکان سنجی
پنج نوع اصلی از مطالعه امکان سنجی وجود دارد که حوزه‌های مختلف پروژه را نشانه می‌گیرد:
۱- امکان سنجی فنی
این امکان سنجی بر ارزیابی بر منابع فنی در دسترس پروژه متمرکز است. این مهم به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تعیین نمایند که آیا منابع فنی ظرفیت را برآورده می‌کند و آیا تیم فنی قادر به تبدیل ایده‌ها به عملیات اجرایی است یا خیر! امکان سنجی فنی همچنین شامل ارزیابی سخت افزار، نرم افزار و سایر الزامات فنی سیستم پیشنهادی می‌باشد.
۲- امکان سنجی اقتصادی
این امکان سنجی معمولاً شامل تجزیه و تحلیل هزینه و سود پروژه می‌شود و به پروژه‌ها کمک می‌کند تا قبل از تخصیص منابع مالی، دوام، هزینه و منافع مرتبط با پروژه را تعیین کنند. همچنین به عنوان یک ارزیابی مستقل پروژه عمل می‌کند و اعتبار پروژه را افزایش می‌دهد و به تصمیم گیرندگان نیز کمک می‌کند تا مزایای اقتصادی مثبتی را برای سازمان که پروژه پیشنهادی ارائه می‌دهد تعیین نمایند.
۳- امکان سنجی قانونی
این امکان سنجی بررسی می‌کند که آیا هر یک از جنبه‌های پروژه با الزامات قانونی مانند قوانین شهرداری و مقررات ساختمانی در تضاد است یا خیر! فرض کنید یک سازنده یا شرکت ساختمانی می‌خواهد یک ساختمان مسکونی جدید در یک مکان خاصی بسازد. یک مطالعه امکان سنجی ممکن است نشان دهد که مکان مورد نظر دارای قوانین خاصی است که با اهداف پروژه در تضاد است. این مهم باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می‌شود.
۴- امکان سنجی عملیاتی
این نوع امکان سنجی شامل انجام یک مطالعه برای تجزیه و تحلیل و تعیین اینکه آیا می‌توان با تکمیل پروژه نیازهای سازنده یا شرکت ساختمانی را برآورده کرد یا خیر! مطالعات امکان سنجی عملیاتی؛ همچنین بررسی می‌کند که چگونه طرح پروژه، الزامات شناسایی شده در مرحله تجزیه و تحلیل نیازمندی‌های توسعه سیستم را برآورده می‌کند.
مفهوم زمانبندی در امکان سنجی
زمانبندی برای موفقیت پروژه بسیار مهم است. اگر یک پروژه در زمان مقرر تکمیل نشود، شکست خواهد خورد. در زمان بندی امکان سنجی یک سازمان تخمین می‌زند که پروژه چقدر زمان خواهد برد تا تکمیل شود.
وقتی این موضوع مورد بررسی قرار گرفت، امکان سنجی به شناسایی هرگونه محدودیتی که ممکن است پروژه پیشنهادی با آن مواجه باشد، کمک می‌کند. همانطور که در بالا بیان شد، این محدودیت‌ها شامل محدودیت‌های داخلی پروژه، محدودیت‌های داخلی شرکت و محدودیت‌های خارجی هستند.
